Znalezisko archeologiczne w obszarze inwestycji „Modernizacja toru wodnego Świnoujście-Szczecin (Kanał Piastowski i Mieliński) – etap II, strona wschodnia i zachodnia”

W dniu 17.07.2014 na zlecenie Urzędu Morskiego w Szczecinie Zakład Robót Hydrotechnicznych i Podwodnych UW Service Sp. z. o. o., z siedzibą w Szczecinie przeprowadził prace wydobywcze zabytkowych elementów wraku jednostki zlokalizowanej na dnie Kanału Mielińskiego, woj. zachodniopomorskie. W pracach udział wzięli: Aleksander Ostasz (Nurkowanie Aleksander Ostasz/ Archeo Divers, kierownik prac/ archeolog), Kazimierz Kotlewski (kierownik prac podwodnych/archeolog) Sławomir Łubek, Paweł Mikołajewski (ESCORT Sp. z o. o. Integrator systemów elektroniki morskiej), Michał Grabowski (archeolog) oraz pracownicy firmy UW Service. Realizację projektu przeprowadzano z jednostek udostępnionych przez firmę UW Service (min. dźwig pływający, barka, pchacz, łódź hydrograficzna „Jędrek”).

Na stanowisko wrakowe natrafiono w kwietniu 2013 roku w tracie przygotowań do realizacji projektu: „Modernizacja toru wodnego Świnoujście-Szczecin (Kanał Piastowski i Mieliński) –Etap II, Strona Wschodnia i Zachodnia” Wstępną inwentaryzację wraku przeprowadził we wrześniu 2013 roku Zakład Robót Hydrotechnicznych i Podwodnych UW Service Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie. Prace badawcze wykonano na zlecenie Urzędu Morskiego w Szczecinie. Przyjęto oznaczenie wraku: W-3/2013.

Znalezisko zlokalizowano na Kanale Mielińskim w odległości ok. 40 m na SW od zachodniego brzegu wyspy Mielin.

Wrak spoczywał na głębokości 12-13 m na dnie, częściowo opierając się o stok Kanału. Z jednostki zachował się znacznych rozmiarów fragment drewnianego kadłuba zorientowany na osi NE-SW. W bliskim sąsiedztwie wraku zlokalizowano ponadto elementy metalowej konstrukcji kratownicowej zalegającej prostopadle do osi kadłuba.

Ponieważ lokalizacja wraku uniemożliwiała prowadzenie prac mających na celu modernizację szlaku żeglugowego przez Kanał Mieliński, decyzją Urzędu Morskiego w dniu 17.07.2014 Zakład Robót Hydrotechnicznych i Podwodnych UW Service przystąpił do wydobycia pozostałości jednostki na powierzchnię.

Prace rozpoczęto od zabicia 4 pali, które utworzyły stanowisko do cumowania ciężkiego sprzętu (betonowy pomost z którego korzystano podczas inwentaryzacji wraku został już bowiem rozebrany) oraz jednocześnie zabezpieczały skarpę przed jej obsunięciem. Oględziny stanowiska wraka potwierdziły przypuszczenia co do znacznego zasypania od czasu inwentaryzacji w 2013 roku (wrak znajdował się pod warstwą lotnego mułu grubości ok 1m ), co spowodowane zostało prowadzonymi w pobliżu pracami czerpalnymi.

Warunki pod wodą były dla nurków mocno niekorzystne (widoczność pozioma nie przekraczała 10 cm). W wyniku prowadzonych pod wodą prac wydobyto na powierzchnię maszynę parową z zachowaną tabliczka znamionowa: Menck & Hambrock, Altona-Hamburg 3806 1905 wskazująca na producenta urządzenia oraz rok produkcji. Dodatkowo wydobyto pozostałości konstrukcji ramy kafara z tzw. babą służącą do wbijania pali. Widoczna na odczytach z sonaru kratownica kafara była w bardzo złym stanie zachowania. Wszystkie metalowe elementy uległy znacznej korozji. Pozostałe elementy wraku, w tym mocno zniszczony, drewniany kadłub pozostawiono na dnie. Obecnie trwa zabezpieczenie wydobytych zabytkowych elementów kafara oraz szacowanie kosztów ich konserwacji. Prace na stanowisku wrakowym były prowadzone w dwóch etapach: Po wydobyciu zabytków przeprowadzono powtórne badanie obszaru, z wykorzystaniem urządzeń hydroakustycznych. W tym celu użyto dookólnego sonaru skanującego wysokiej rozdzielczości, Kongsberg Mesotech MS1000, o częstotliwości 675 kHz, zamontowanego na robocie podwodnym ROV SAAB SeaEye, model FALCON (sprzęt dostarczony i obsługiwany przez pracowników szczecińskiej firmy ESCORT). Wyposażenie jednostka stanowi nie tylko ważne świadectwo bogatej i unikatowej historii żeglugi rzecznej w rejonie ujścia Odry, ale również pokazuje, jak ważne było dbanie o rozwój wodnych szlaków komunikacyjnych.

W pracach udział wzięli: Aleksander Ostasz (firma Nurkowanie Aleksander Ostasz/ Archeo Divers, kierownik prac/ archeolog), Kazimierz Kotlewski (kierownik prac podwodnych/archeolog)

Sławomir Łubek, Paweł Mikołajewski (firma ESCORT Sp. z o. o. Integrator systemów elektroniki morskiej), Michał Grabowski (archeolog) oraz pracownicy firmy UW Service.
Realizację projektu przeprowadzano z jednostek pływających firmy UW Service min. dźwig pływający, barka, pchacz, łódź hydrograficzna Jędrek.

Prace prowadzone były za wiedzą i zgodą Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Prace prowadzone były przez Firmę UW Service we współpracy z firmami Escort (Szczecin) oraz Nurkowanie Aleksander Ostasz /Archeo Divers (Szczecin)

Wykonywaniem podwodnych prac kierowali: Andrzej Kocewicz, Waldemar Kryszczuk oraz Kazimierz Kotlewski.
W skład ekipy nurkowej wchodzili: Waldemar Kryszczuk, Rafał Żurawski, Robert Sławęcki oraz Karol Malinowski. 

Sprzęt używany podczas prac:

Sonar MS1000 firmy Kongsberg Mesotech

Pojazd podwodny typu ROV firmy SAAB Seaeye model FALCON
System pozycjonowania podwodnego SPP-1 firmy ESCORT

Jednostki pływające firmy UW Service min. dźwig pływający, barka, pchacz, łódź hydrograficzna Jędrek.

Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie jest terenowym organem administracji morskiej, nadzorowanym przez ministra właściwego ds. gospodarki morskiej. Terytorialny zasięg działania Urzędu obejmuje obszar morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, portów, przystani i wybrzeża morskiego od południka 15º 23’ 24’’ E do zachodniej granicy państwa. Do najważniejszych zadań Urzędu należą m.in. sprawy związane z bezpieczeństwem żeglugi morskiej, ochroną środowiska morskiego, ochroną brzegów morskich, utrzymaniem dróg morskich i infrastruktury zapewniającej dostęp do portów, oznakowaniem nawigacyjnym, wydawaniem dokumentów marynarzy, planowaniem przestrzennym na obszarach morskich, a także z ochroną zabytków podwodnych, znajdujących się w obszarze kompetencji terytorialnej UMS.
Więcej na stronie www.ums.gov.pl

Zachodniopomorskie Stowarzyszenie Dziedzictwo Morza, formalnie zostało założone w 2012 roku i ma na celu wspieranie powstania oraz rozwój Muzeum Morskiego w Szczecinie.
Głównym celem Stowarzyszenia jest działanie na rzecz ochrony zabytków, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony kulturowego dziedzictwa Pomorza Zachodniego.
Stowarzyszenie ma na celu podtrzymywanie tradycji historycznych regionu oraz popularyzację informacji o działalności naszych przodków na morzach, oceanach oraz wodach śródlądowych. Swoje cele realizujemy poprzez współpracę z władzami, instytucjami, organizacjami, firmami oraz osobami prywatnymi. Członkowie stowarzyszenia od lat zajmują się gromadzeniem dokumentów, zabytków oraz wspierają remonty i konserwację obiektów dziedzictwa kultury. Stowarzyszenie prowadzi badania naukowe w zakresie historii morskiej dziedzictwa Pomorza Zachodniego, organizuje wystawy oraz prowadzić działalność edukacyjną dla dzieci i młodzieży.